Hoe ziet de school van de toekomst eruit? De wereld verandert en hoe bereid je leerlingen hierop voor? Door kleinschaliger, diverser en vraaggestuurd leren? Deze antwoorden lijken erg op de spontane stedenbouw en hoe er over transformeren en herbestemmen wordt gedacht. Een opvallende overeenkomst die eigenlijk heel logisch is.
School van de toekomst
In Koning Willem I, een fraai staaltje herbestemming van een oude kazerne naar bruisende leeromgeving, kregen we 15 juni de gelegenheid om als gebouwmens de onderwijswereld wat beter te leren kennen. Op een groot congres over de Leeromgeving van de Toekomst mochten we de Banenmotor pitchen (en voor de onderwijsleeuwen gooien). Wat opvalt is de enorme dynamiek in het beroepsonderwijs. Bedenk het en het is er. In drie maanden een zelfrijdende auto maken als voorbeeld van projectgestuurd onderwijs (#funfactoronderwijs), doorlopende leerlijnen voor getalenteerde jongeren, hackatons voor de focussed, specials zoals pencil vs pixel, NoSchoolvarianten voor de misfits en allerlei varianten op oriëntatiestages voor dropouts om ze weer in te laten stappen (#elkedageenfestival).
Het beroepsonderwijs bruist
In een van de workshops ging het over de vraag hoe de onderwijsmensen denken dat we leren over 15 jaar? De antwoorden waren een schokje van herkenning. Even samengevat: geen dikke plannen en toekomstverkenningen meer, het enige dat we zeker weten is dat de wereld verandert. Dus we moeten jongeren leren omgaan met onzekerheid en verandering. Stip op de horizon zetten en gaan. Leren creatief te worden. Fouten maken mag, daar leer je van. Meer ruimte voor het experiment, ook tijdelijke onderwijsvormen en experimenten zonder het doel van opschalen. Ruim baan voor ideeën van onderop, de studenten zelf. En een andere rol voor docenten. Meer coachen in vinden van kennis en ondersteunen in smeden van slimme coalities binnen die netwerksamenleving waar het onderwijs een van de partijen is.
Organische groei
Ik verzin het niet, het werd zo opgesomd voor me. De gelijkenis tussen de school van de toekomst met de kenmerken van spontane stedenbouw zoals Urhahn en Planbureau voor de Leefomgeving het in 2012 noemden, is opvallend. Net als de gebouwde omgeving is het onderwijs blijkbaar ook op zoek naar kleinschaliger, diverser en (nog even als vraag) meer vraaggestuurd leren. De overeenkomsten zijn eigenlijk niet zo erg vreemd, beide reageren op de wereld die verandert. De overeenkomsten zijn ook antwoord op een van de vragen van het congres, namelijk wat architecten en andere creatieven kunnen bijdragen aan het onderwijs (Stimuleringsfonds Creatieve Industrie was een van de organisatoren van het congres). Heel simpel dus: door mee te denken. Veel van de vernieuwers in herbestemmen waren de afgelopen jaren architecten, en het is geen toeval dat PietHeinEek de afgelopen jaren meerdere gebouwen heeft herbestemd en nu betrokken is bij sociallabel, waarin kwetsbare jongeren mooie (en nuttige) dingen (leren) maken.
Mindmap van de workshop: maatschappij als leeromgeving. (gemaakt voor Caroline Hummels)
In het vastgoed was er overigens wel een economische crisis nodig voordat nieuwe initiatiefnemers als architecten en creatieven de ruimte kregen om te bewijzen dat het anders kan. In het onderwijs wordt de vernieuwing vast met meer fluwelen handschoenen uitgevoerd. Stiekem ben ik daar, na de inspirerende middag, wel het meest benieuwd naar. Wie trekt er aan welke touwtjes in het onderwijs. En hoeveel ruimte laten financiële (mensen en) kaders voor nieuw en uitproberen? Maar dat de onderwijssector doorpakt is wel helder. Heel wat overtuigender dan in gebouwenland waar de oude garde zich inmiddels weer gemeld heeft en zichzelf uitroept tot innovator. Vooral als marketingtruc om de nieuwe, aanstormende garde wind uit de zeilen te nemen. Maar daar trappen we in gebouwenland allang niet meer in.